تانینمیش شاعر حاجی زکی اسلام
اکبر حمیدی علیار
زکی اسلام اوغلو یوسفاوف، 1939-نجو ایل آذربایجانین قدیم بؤلگهلریندن اولان گؤیچه ماحالیندا جیل کندینده، ضیالی عائیلهسینده آنادان اولموشدور. آتاسی اسلام معلم، اونون دوغولدوغوندان آز سونرا قاییتمایاجاغی ایکینجی دونیا محاربهسینه گئتدی. آتا حسرتی ایله یازیلان طالع اونون دوشونجه و حیاتیندا، سونرالارسا یارادیجیلیغیندا سیلینمز ایز بوراخدی. زکی اسلام 1957-نجی ایلده باسارکئچر رایونونون شیشقایا کندینده اورتا مکتبینی بیتیردی. 1973-نجو ایلده گنجه دولت پئداقوژی انستیتونو، 1979-نجو گنجه کند تصرفاتی انستیتونو بیتیردی. او اوزون مدت مختلف وظیفهلرده و رهبر ایشلرده چالیشمیشدیر. اونون گؤردویو ماراقلی و آلقیشا لایق ایشلردن بیری شورالار حکومتی زامانیندا، گیزلیجه اسلام تقویمینی چاپ ائدیب یاییملاماسی ایدی. او ایندیلیکده ده هر ایل 2000 نوسخه اسلام تقویمی، اؤز شخصی حسابینا چاپ ائدیر، پایلاییر. زکی اسلام 1988-نجی ایلدن باکی شهرینه کؤچموشدور. اونون نه تکجه مغنیلر و عاشیقلار طرفیندن بلکه دینخادملری طرفیندن ده عینی درجهده قارشیلانان شعرلری ، هله کتابلاری چاپ ائدیلمهمیشدن دیللر ازبری اولموشدور. زکی اسلامی سئودیرن عمده کیفیتلردن بیری اونون پوئزیاسینین معنویته بلهنمهسیدیر. اونو اسلام شاعر آدلاندیرساق بئله یانیلمامیشیق. دین اوزهرینده هله ساوئت قاداغاسی موجود اولدوغو ایللرده بئله یازمیشدیر:
من عاغلیم کسندن، گؤزوم گؤرندن
الله و محمد، علی دئمیشم
اونایکی اماما، حضرت عباسا
اوز توتوب خدایا "بلی" دئمیشم.
اونون "اسلام" تخلصونو ائشیدن هر بیر کیمسه طبیعی کی بو تخلصون اسلام دینی ایله باغلی اولدوغونو دوشونور، حتی اونون آتاسی اسلام کیشینی تانییانلار بیله بیرآنلیق آتاسینین اسلام اولدوغونو اونودورلار. او اسلام دونیاسینین بوتون مقدس شهرلرینه سفر ائدیب زیارتگاهلاری زیارت ائتمیش اصیل معنادا بیر مؤمن کیمی یاشاییر. اونون شعرلرینی اوخودوقدا بو شعاری اوزه چیخیر: آللها عبادت، وطنه محبت، آتا-آنایا حؤرمت!
او بیر انسانسئور، وطنپرور شاعردیر، تانری سئوگیسی باشدا اولماقلا بوتون سئوگیلر اونون شعرینده دالغالانیر. صمیمیلیک، سادهلیک و درین اینانج تفکرو زکی اسلامین بوتون اثرلرینی احاطه ائدیر.
حاجی زکی اسلامین بوگونه قدهر چوخلو کتابلاری ایشیق اوزو گؤروب او جملهدن:
"گؤیچه نین تونقالی سینه مده"، 1995
"الیم تانری اتهیینده" ،1995
"زیارتگاهلاریم منیم"،1996، باکو و 1997،ایران
"دونیا نورا بلهندی"،1998
"مکتوبلار-جاوابلار، یئنی شعرلر" ،2001
"سئچیلمیش اثرلر"، 2005
"قتل مرهب، فتح خیبر علیدی" و ...
کتابلاری حاقدا اؤنملی بو کی زکی اسلام – کتابلاریمدان، بیرینی ده اولسون، ساتمامیشام، هامیسینی الله یولوندا امام احسانی کیمی پایلامیشام- یازیر!
محمد (ص)
یئددی قات گؤیلرده حاق ملاکهلر
حیران قالدی کمالینا ، محمد.
آی خجالت چکدی، گونش باش اهیدی
بارک الله جمالینا، محمد.
سن نوردان یاراندین، دونیا گردشی
دوز وئریب قیمتین یارادان کیشی
آدمین گوناهی، نوحون سهو ایشی
باغیشلاندی هر حالینا، محمد.
نبیلر نبیسی، عالمین سرّی
گونو گون اورتادان قایتاران گئری
اللهین ساغ الی، معراجین شیری
جواب وئردی سؤالینا، محمد.
اؤزون یوخسان، ساییلیرسان مقدس
قوربان اوچون من حاضیرام، آپار کس
جان شیریندی، ائیلهمرم بیرجه سس
قبول اولسا آمالینا، محمد.
قدرتیندن قدرتینه یاراندیم
آلله- و محمد، علینی آندیم
بختیم دئدی، زکی اسلام، اویاندیم
شوکور اولسون جلالینا، محمد.
بیزیمکیدی
آ قاچقین، دیدرگین قارداشیم، باجیم
او چمن، او چیچک، گول بیزیمکیدی.
او داغلار، درهلر، یاشیل مئشهلر
او لوقمان بولاقلار، چؤل بیزیمکیدی.
دیواری نم، انسانی غم چورودر
بئله گئتسک بیزی بو درد اریدر
قیزیلقوش اووونو اوباشدان گودر
گودمهلیییک، گودک گل، بیزیمکیدی.
اورکدن بیر اولاق، کینسیز بیرلهشک
غیرته ال آتاق، دیدک-دیدیشک
آتا-بابا یوردوموزدا اهیلهشک
وئدی، اولوخانلی، ائل بیزیمکیدی.
بسدی دؤزوموموز، بسدی صبریمیز
یوخدو قبرستانلار، یوخدو قبریمیز
قاراباغ، زنگهزور، درهلزیمیز
گؤیچه بیزیمکیدی، گؤل بیزیمکیدی.
غربی آذربایجان، بورچالی هریان
منیم بابامیندی همده داغیستان
زکی اسلام، کیم ال چکر تورپاقدان
کولونگ بیزیمکیدی، بئل بیزیمکیدی.
قایناقلار:
زکی اسلام سئچیلمیش اثرلری، 2005، باکی
مکتوبلار-جاوابلار، یئنی شعرلر، 2001، باکی
شاعرله دانیشیق،2009، باکی (دانیشیق آپاران: ا.ح.علیار)